Financieel resultaat 2016

Resultaat

De uitvoering van de begroting 2016 is afgesloten met een positief exploitatieresultaat van € 16,6 miljoen. Dit betreft het rekeningresultaat voor resultaatbestemming. Een aantal bijzondere incidentele factoren is sterk bepalend geweest voor dit financieel resultaat:

• Verkoop Enexis-aandelen van € 9,2 miljoen.
• Vrijval ruimte Gemeentelijk Sociaal Deelfonds boven 10%-plafond van € 5,8 miljoen.
• Voorgenomen budgetoverheveling van € 3 miljoen.

Indien we rekening houden met deze incidentele factoren van totaal € 18 miljoen is het jaar 2016 afgesloten met een negatief resultaat van € 1,4 miljoen. In de Najaarsnota was een voordelig resultaat van € 2,0 miljoen geprognosticeerd. Verderop in dit hoofdstuk wordt dit resultaat nader geanalyseerd.

Verkoop Enexis aandelen

In 2016 is besloten 34% van de aandelen van Enexis te verkopen. Deze transactie is afgerond en heeft geresulteerd in een opbrengst van € 9,2 miljoen. Zoals in de Najaarsnota al aangegeven stellen we voor deze vrijkomende middelen toe te voegen aan de algemene reserve (zie voorstel resultaatbestemming).

Uitkomst sociaal domein en stand Gemeentelijk Sociaal Deelfonds

In 2016 zijn we binnen de beschikbare rijksmiddelen voor het sociaal domein gebleven. Per saldo was er sprake van een onderbesteding van totaal € 4,7 miljoen in de budgetten voor de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), Jeugd en Participatiewet. Daarnaast hebben in het jaar 2016 ook afrekeningen over het jaar 2015 plaatsgevonden, wat per saldo geresulteerd heeft in een voordeel van € 6,2 miljoen. Conform de afspraken zijn deze voordelige saldi (totaal € 10,9 miljoen) in eerste instantie volledig afgestort ten gunste van het Gemeentelijk Sociaal Deelfonds.

In de financiële spelregels rondom het Gemeentelijk Sociaal Deelfonds is echter afgesproken dat dit fonds maximaal 10% mag bedragen van de toegekende rijksmiddelen voor de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) (inclusief het Asser aandeel Beschermd Wonen), Jeugd en Participatiewet. Het meerdere komt ten gunste van het jaarrekeningresultaat. Uitgaande van de rijksmiddelen die Assen in 2016 heeft ontvangen mag het fonds met dat uitgangspunt maximaal € 6,9 miljoen bedragen. Met de donatie van € 10,9 miljoen zou het fonds ultimo 2016 uitkomen op een bedrag van € 12,7 miljoen, hetgeen € 5,8 miljoen meer is dan het afgesproken plafond. Dit bedrag wordt ten gunste van het resultaat 2016 gebracht.

Vooruitkijkend naar het meerjarenperspectief van het sociaal domein zien we de rijksmiddelen de komende jaren verder afnemen. Van ruim € 96 miljoen in 2015 naar ruim € 87 miljoen in 2021. Uitgaande van gelijkblijvende uitgaven zou er in totaliteit op deze middelen de komende jaren nog geen sprake zijn van een tekort. Echter kijkend naar de afzonderlijke onderdelen zien we bij de Wmo en vooral de Jeugd wel tekorten ontstaan (€ 1,5 tot € 2 miljoen per jaar). Bij de Participatiewet is de verwachting dat dit budgettair neutraal verloopt en eventuele tekorten zullen door Alescon moeten worden opgevangen. Het compenserende voordeel zit op Beschermd Wonen, circa € 2 miljoen. Er bestaat echter een reëel risico dat de rijksmiddelen voor Beschermd Wonen voor Assen in de toekomst naar beneden worden bijgesteld. Zo werkt het Rijk momenteel aan een ander objectief verdeelmodel en bestaat het plan om de middelen te decentraliseren naar alle gemeenten, in plats van centrumgemeenten. Deze beide maatregelen zouden in het nadeel van Assen kunnen werken. Mochten de middelen voor Beschermd Wonen afnemen, dan kunnen de tekorten in het sociaal domein tot en met 2021 nog opgevangen worden vanuit het Gemeentelijk Sociaal Deelfonds. Het is in principe  niet nodig om het surplus boven de 10%, ad € 5,8 miljoen, beschikbaar te houden voor het sociaal domein.

Naast de reguliere bestedingen in het sociaal domein is een lijst met maatregelen opgesteld, gericht op transformatie en preventie in het sociaal domein. Dit betreffen eenmalige uitgaven, soms over meerdere jaren. In totaliteit gaat het hierbij om een bedrag van ongeveer € 2,9 miljoen. Op grond van het voorgaande lijkt het niet verstandig deze maatregelen uit het Gemeentelijk Sociaal Deelfonds te financieren, maar zou voor dekking van deze maatregelen een beroep kunnen worden gedaan op de algemene middelen, waar het surplus aan is toegevoegd.

Budgetoverheveling naar 2017

Wij hebben de raad in februari per brief geïnformeerd over de voorgenomen budgetoverheveling. Het totaalbedrag van het definitieve voorstel tot budgetoverheveling bedraagt € 3 miljoen. Deze in 2016 vrijgevallen activiteitenbudgetten dienen, met het oog op verdere uitvoering en realisatie van het door de raad vastgestelde beleid, in 2017 beschikbaar te blijven.

Overige factoren

Naast bovengenoemde bijzondere factoren is rekening gehouden met de verkoop van een pand waarop een boekwinst van € 0,2 miljoen is behaald. Conform eerdere besluitvorming omtrent verkoop van vastgoed wordt de verkoopwinst toegevoegd aan de algemene reserve. Verder is met betrekking tot maatschappelijke opvang in 2015 op basis van een besluit van het bestuurlijk overleg van de deelnemende gemeenten € 0,5 miljoen onttrokken aan de voorziening Maatschappelijke Opvang ten gunste van Beschermd Wonen. Aangezien achteraf is gebleken dat sprake is van een aanzienlijk overschot op Beschermd Wonen heeft het bestuurlijk regio overleg Beschermd Wonen – Maatschappelijke Opvang, van de deelnemende gemeenten in november 2016 besloten deze onttrekking in 2016 terug te draaien. Om uitvoering te geven aan dit besluit in de resultaatbestemming stellen we voor om dit bedrag weer toe te voegen aan de reserve Maatschappelijke opvang.

Realisatie bezuinigingen

De in 2016 op de programma’s en bedrijfsvoering rustende bezuinigingsopgave bedroeg € 4,9 miljoen. Tussentijdse beoordeling heeft op onderdelen geresulteerd in het deels en/of geheel schrappen van de bezuinigingen op het beheer en onderhoud van de openbare ruimte, op de gemeentelijke huisvesting en op de bedrijfsvoering. Verder is bij amendement door de raad besloten af te zien van de oorspronkelijk voor deze bestuursperiode afgesproken boventrendmatige verhogingen van de onroerende zaakbelastingen. Als gevolg van de tussentijdse bijstellingen is de oorspronkelijke bezuinigingsopgave in totaal met € 2,5 miljoen structureel verlaagd. 

Resultaten per programma

Zoals aangegeven is de uitvoering van de begroting 2016 afgesloten met een positief exploitatieresultaat van € 16,6 miljoen. En indien rekening wordt gehouden met de bijzondere incidentele factoren is het jaar 2016 afgesloten met een beperkt negatief resultaat van € 1,4 miljoen. De uitvoering van de programmabegroting heeft zich dus als geheel nagenoeg volledig binnen de door de raad vastgestelde financiële kaders voltrokken. De resultaten van de programma’s in 2016 zien er, afgezet tegen de begroting enerzijds en de prognoses in de Najaarsnota anderzijds, als volgt uit:

Resultaatbepalende factoren

Buiten de hiervoor reeds benoemde bijzondere incidentele voordelen (verkoop Enexis aandelen ad € 9,2 miljoen, vrijval ruimte Gemeentelijk Sociaal Deelfonds boven 10%-plafond ad € 5,8 miljoen en voorgenomen budgetoverheveling ad € 3 miljoen) hebben onderstaande ontwikkelingen het rekeningresultaat 2016 in belangrijke mate beïnvloed.

Positieve afwijkingen ten opzichte van de begroting

Vrijval kapitaallasten, € 3,1 miljoen V

Er is sprake van incidentele vrijval van kapitaallasten. Oorzaken hiervan zijn:

Latere oplevering van een aantal gebouwen (onderwijshuisvesting Dr. Nassau College, De Parel en De Atlas, sporthal Olympus en multifunctionele accommodatie (MFA) Assen Oost).

Diverse investeringen in vervoermiddelen, kantoorinventaris en ICT zijn uitgesteld, lopen nog, of zijn later opgeleverd dan gepland. Om invulling te kunnen geven aan de bezuinigingsopgave is ook een aantal vervangingsinvesteringen geschrapt.

Gemeentefonds, € 1,6 miljoen V

Assen ontving als nadeelgemeente in 2016 de eerste tranche van de ‘tijdelijke cumulatieregeling nadeelgemeenten’. Deze regeling is ingesteld om gemeenten, die zowel door de herijking als door de nieuwe verdeelmodellen in het sociaal domein fors nadeel ondervinden, tijdelijk tegemoet te komen. Deze middelen zijn in 2016 tijdelijk als risicobuffer voor het opvangen van tegenvallers binnen de begroting gereserveerd. Omdat ze niet voor dat doel benodigd waren zijn ze, in lijn met de besluitvorming bij de begrotingsbehandeling 2017, vrijgevallen ten gunste van het rekeningresultaat. Voor 2016 ging het om een bedrag van € 1,2 miljoen. Daarnaast is de algemene uitkering 2016 door actualisatie van landelijke en lokale verdeelparameters € 0,24 miljoen hoger dan geraamd en is over 2015 een na-uitkering van € 0,12 miljoen ontvangen.

Bedrijfsvoering Werkplein Drentsche Aa (WPDA), 0,5 miljoen V

Op de bedrijfsvoeringskosten van het WPDA kon over het boekjaar 2016 een niet begroot bedrag aan compensabele btw (BCF) worden verrekend.

Vrijval voorziening Vennootschap BV € 0,5 miljoen V

In het kader van de overname van Essent door RWE is het restantdeel van de in 2009 gevormde voorziening Vennootschap BV ad € 0,5 miljoen in 2016 vrijgevallen ten gunste van de exploitatie. Dit betreft een incidenteel voordeel.

Leerlingenvervoer, € 0,5 miljoen V

Zoals in de Najaarsnota al aangegeven is er in 2016, net als over het jaar 2015, sprake van een forse onderbesteding in het budget voor leerlingenvervoer. Oorzaken hiervan zijn het uitblijven van de verwachte volume-effecten, de versterking van het speciaal onderwijs in Assen (waardoor er minder leerlingen vanuit Assen vervoerd hoeven te worden) en het aanspreken van ouders op ‘eigen kracht’.

Negatieve afwijkingen ten opzichte van de begroting

Exploitatie vastgoed, € 2,5 miljoen N

De totale kosten voor beheer en onderhoud van gemeentelijk vastgoed zijn net als in 2015 hoger uitgevallen. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door het op peil brengen van de onderhoudsvoorzieningen op basis van geactualiseerde onderhoudsplannen. Verder zijn de onderhoudskosten per vierkante meter vloeroppervlak voor onder andere Multifunctionele accommodaties, bedrijfsgebouwen en voor sport en ontspanning in de praktijk hoger dan begroot. Dit wordt voor een deel gecompenseerd door hogere huur- en exploitatieopbrengsten.

Uitkeringen Buig, € 1,5 miljoen N

De uitkeringslasten Wet bundeling van uitkeringen inkomensvoorziening aan gemeenten (Buig) zijn hoger vanwege een lichte stijging van het aantal uitkeringen (inclusief zak- en kleedgeld) en een loonkostensubsidie. Dit wordt voor een deel gecompenseerd doordat de definitieve toekenning rijksbijdrage Buig licht naar boven is bijgesteld.

Projectdekking bedrijfsvoeringskosten € 1,2 miljoen N

Zoals al vermeld in de Voor- en Najaarsnota zorgt een terugloop in projecten (inclusief grondexploitatie) voor minder projectmatige dekking voor de (vaste) bedrijfsvoeringskosten. Naast een dalende projectenportefeuille bevindt zich een aantal projecten nog in een voorbereidingsfase. Doordat een directe dekking uit projecten en/of het grondbedrijf ontbreekt, zijn deze lasten verschoven naar de exploitatie. Door minder inzet op projecten staan hier ook lagere personeelskosten tegenover. 

Renteresultaat € 1,0 miljoen N

Factoren die het (interne) renteresultaat hebben bepaald zijn de aanmerkelijke lagere financieringsbehoefte onder meer als gevolg van vertraging in de uitvoering van geplande investeringen, wijzigingen in omvang en samenstelling van de gemeentelijke leningenportefeuille en mutaties in de toerekening van rente aan de producten, projecten en aan de gemeentelijke grondexploitatie. De toerekening van rente aan de gemeentelijke grondexploitatie is in 2016 afgestemd op de gewijzigde rekenregels van het nieuwe Besluit begroting en verantwoording (BBV). Aangezien hier sprake is van een interne rentecalculatie en –verdeling staan hier voordelen op andere onderdelen van de jaarrekening tegenover.

Beheer openbare ruimte, € 0,6 miljoen N

Door financiële verplichtingen aan partijen binnen het sociaal domein met betrekking tot de inzet van WSW-medewerkers en MEEwerkers is er sprake van extra inzet in het beheer van de openbare ruimte. De op dit onderdeel voorgenomen bezuiniging is inmiddels deels vervallen en de begroting 2017 is hierop aangepast.

Bijzondere bijstand, meedoenbeleid en kwijtscheldingen, 0,6 miljoen N

Net als in het jaar 2015 is er meer aanspraak gemaakt op de bijzondere bijstand, met name vanwege de toename van de kosten van beschermingsbewind. De doelgroep van het meedoenbeleid is uitgebreid door het hanteren van de 120% bijstandsnorm. Daarnaast zijn er ook meer kwijtscheldingen verleend.

Voorzieningen personeel, 0,6 miljoen N

Zoals bekend is er in het kader van de overdracht van het welzijnswerk aan Vaart Welzijn sprake van frictiekosten. De dekking van deze kosten bestaat onder meer uit de, voor de jaren 2016 tot en met 2021, aanwezige financiële ruimte binnen het programma Meedoen. Aangezien de volledige toekomstige financiële verplichtingen in één keer moeten worden voorzien, was het noodzakelijk om de voorziening ultimo 2016 met bijna € 0,3 miljoen te versterken. De komende jaren zal deze last weer gecompenseerd worden vanuit de financiële ruimte binnen het programma Meedoen. Daarnaast dient in het kader van de Werktijdenregeling voor medewerkers die vallen onder een bijzondere regeling nog een overwerkvergoeding te worden uitbetaald over de jaren 2012 tot en met 2016 (totaal € 0,3 miljoen).

Lasten raad en college inclusief voormalig bestuur, € 0,5 miljoen N

Op grond van lopende verplichtingen voor de pensioenen van (oud-) bestuurders (algemene Pensioenwet politieke ambtsdragers (Appa)) was een aanvullende storting in de voorziening noodzakelijk.

Grondexploitatie

De opbrengsten uit grondverkoop bedragen € 2,5 miljoen. In de jaarrekening heeft dit echter geen direct effect op het resultaat aangezien de productiekosten (bouw- en woonrijp maken en planontwikkeling) en verkoopopbrengsten per saldo worden geactiveerd.

Op het complex Oostergoo/Schakelterrein heeft een tussentijdse winstneming plaatsgevonden van € 0,5 miljoen. De voorziening correctie voorraadwaarde is verlaagd als gevolg van verlaging van de rente conform het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV), wat doorwerkt in de planjaren. Deze verlaging betekent een voordeel in het rekeningresultaat.

Er is een extra voorziening getroffen voor correctie voorraadwaarde van de Havenkade. In afwijking van de financiële grondslagen is de voorraadwaarde € 1,7 miljoen lager gewaardeerd dan de Woz-waarde, aangezien een aantal panden minder courant is en er sprake is van tijdelijke huurcontracten en leegstand.

Verder is sprake van een nadeel als gevolg van de verplichte beperking van de looptijd voor werklandschap Assen-Zuid. Afsluiten van Het Palet geeft enerzijds een negatief resultaat, maar hier staat anderzijds vrijval van de voorziening en weerstandsreserve tegenover, waardoor dit per saldo geen resultaateffect heeft.

Het jaarresultaat voor bestemming bedraagt € 1,2 miljoen voordelig. Met de vaststelling van de jaarrekening wordt het resultaat overeenkomstig de financiële grondslagen verrekend met de betreffende bestemmingsreserves binnen het grondbedrijf. Aangezien van de weerstandsreserve € 2,1 miljoen vrijvalt, bedraagt de toevoeging aan de algemene reserve van het grondbedrijf per saldo € 3,3 miljoen.

De uitkomst van de bouwgrondexploitatie heeft geen effect op het rekeningresultaat van de Algemene Dienst. Voor een toelichting op het verloop van de grondexploitatie verwijzen wij naar de paragraaf Grondbeleid.

Afwijkingen ten opzichte van de Najaarsnota

In de loop van 2016 is in de uitvoering van het beleid en de begroting een positief financieel resultaat ontstaan van € 16,6 miljoen. Het geprognosticeerde resultaat in de Najaarsnota bedroeg € 3,7 miljoen voordelig (voor bestemming) en de budgetoverheveling werd ingeschat op € 1,7 miljoen. Indien naast de voorgestelde budgetoverheveling van € 3 miljoen ook de overige bijzondere incidentele factoren in ogenschouw worden genomen is sprake van een positieve afwijking van € 1,3 miljoen ten opzichte van de afgegeven eindejaarsprognose in de Najaarsnota.

In het hoofdstuk financiële verantwoording zijn de afwijkingen per programma verder gespecificeerd.

 

Inkomsten en uitgaven jaarrekening gemeente Assen 2016

 

Inkomsten €367,7 miljoen

 

 

Uitgaven € 351,2 miljoen

Resultaatbestemming

Het resultaat van de jaarrekening 2016, rekening houdend met de op grond van aanvaard beleid en besluitvorming vastliggende stortingen en onttrekkingen aan reserves, bedraagt in totaal € 16,6 miljoen voordelig.

Vorming reserve jaarovergang 2016-2017

Met de raad is afgesproken om de niet bestede budgetten eerst te laten vrijvallen ten gunste van het resultaat. Vervolgens hebben wij geïnventariseerd welke van die budgetten in 2017 beschikbaar moeten blijven. Wij zijn daarbij uitgekomen op een definitief nettobedrag van afgerond € 3 miljoen. Over de uitkomsten van de inventarisatie en de aard en omvang van de daarin opgenomen (restant)budgetten hebben wij de raad per brief op 9 februari 2017 geïnformeerd. Ten laste van het rekeningresultaat 2016 zal voor een bedrag van € 3 miljoen de ‘reserve jaarovergang 2016-2017’ worden gevormd. Dit is conform de afspraken in de financiële verordening ex artikel 212 van de Gemeentewet.

Verkoopopbrengst aandelen Enexis

In 2016 is besloten 34% van de aandelen van Enexis te verkopen. Deze transactie is afgerond en heeft geresulteerd in een opbrengst van € 9,2 miljoen. Zoals in de Najaarsnota al aangegeven willen we deze vrijkomende middelen toevoegen aan de algemene reserve om zodoende onze vermogenspositie verder te verbeteren.

Verkoopopbrengst gemeentelijke pand

Conform eerdere besluitvorming omtrent verkoop van vastgoed verlopen eventuele verloopwinsten/-verliezen via de algemene reserve. De boekwinst op het betreffende gemeentelijke pand van € 175.000 zal ten gunste worden gebracht van de algemene reserve.

Correctie 2015 inzake Beschermd Wonen

In 2015 is op basis van een besluit van het bestuurlijk overleg € 450.000 onttrokken aan de voorziening Maatschappelijke opvang ten gunste van Beschermd Wonen. Aangezien achteraf is gebleken dat sprake is van een aanzienlijk overschot op Beschermd Wonen heeft het bestuurlijk regio overleg Beschermd Wonen – Maatschappelijke Opvang van de deelnemende gemeenten in november besloten deze onttrekking in 2016 terug te draaien. Om uitvoering te geven aan dit besluit wordt voorgesteld dit bedrag weer ten gunste te brengen aan de reserve Maatschappelijke opvang.

Verrekening saldo projecten onderhanden werk

Een aantal onderhanden projecten dient conform de regelgeving tussentijds verrekend te worden. Het saldo van deze projecten (totaal € 250.000) is in 2016 ten gunste van de exploitatie gebracht. Via de resultaatbestemming stellen we voor dit saldo in 2017 weer ten gunste te brengen van de betreffende projecten. 

Resterend resultaat

Het resterende overschot ad € 3,6 miljoen zal conform de afspraken ten gunste van de algemene reserve worden gebracht.